Tín dụng phi ngân hàng là kênh hỗ trợ tài chính nhanh chóng đối với nhiều người, đặc biệt là người lao động phổ thông. Tuy nhiên, đi cùng sự nhanh chóng ấy là nhiều câu hỏi gay gắt liên quan đến tính hợp pháp, sự rủi ro của hoạt động này khi tất cả chỉ xoay quanh một tờ giấy - giấy vay tiền.
Giấy vay tiền là gì?
Tín dụng phi ngân hàng là hoạt động cho vay không thông qua ngân hàng và thường là giao dịch giữa cá nhân với cá nhân hoặc giữa công ty, tổ chức được cấp phép với cá nhân. Do không thông qua ngân hàng, không chịu sự điều chỉnh của Luật các tổ chức tín dụng nên sẽ không sử dụng các mẫu hợp đồng như tại các ngân hàng. Văn bản dùng để xác nhận việc cho vay là giấy vay tiền.
Như vậy, giấy vay tiền là văn bản ghi nhận sự việc bên cho vay giao tiền cho bên đi vay trong một thời gian nhất định và nghĩa vụ của bên đi vay phải trả tiền lãi, tiền gốc theo đúng thời gian, lãi suất mà hai bên đã thống nhất.
Những thông tin quan trọng phải có trong giấy vay tiền?
Nhà nước không ban hành bất cứ một bản mẫu giấy vay tiền nào. Tất cả các loại giấy vay tiền đều do các tổ chức, cá nhân tự biên soạn. Dù mỗi tổ chức, cá nhân sử dụng một định dạng, một văn phong nhưng tựu chung lại, những thông tin cơ bản sau phải xuất hiện.
Đầu tiên là thông tin của người cho vay và người đi vay, bao gồm cả tư cách pháp nhân và địa chỉ sinh sống, làm việc. Điều này giúp xác định các chủ thể có trách nhiệm trong hoạt động cho vay. Thông tin quan trọng tiếp theo là số tiền cho vay kèm theo các điều kiện vay. Nôm na, điều kiện vay chính là thời gian vay, thời gian trả, mức lãi suất, mức tiền phạt nếu không trả đúng hạn. Cuối cùng là xác nhận của cả hai bên về việc lập giấy vay tiền này trong tình trạng tỉnh táo, ý thức được việc làm của mình và chịu trách nhiệm trước pháp luật.
Nếu người cho vay yêu cầu thế chấp tài sản thì thông tin tài sản cũng phải ghi rõ ràng, tỉ mỉ. Nếu tài sản thế chấp là xe máy, ô tô thì phải ghi rõ số khung, số máy, biển số xe, tình trạng mới cũ của phương tiện để tránh tranh chấp sau này. Các loại tài sản khác cũng tương tự như thế. Nếu người cho vay không yêu cầu thế chấp tài sản thì cũng cần ghi rõ để tránh tranh chấp sau này.
Cuối cùng, hai bên sẽ cùng ký vào giấy. Trong một số trường hợp, bên cho vay có thể mời thêm người ký tên làm chứng cho việc vay tiền và lập giấy này. Thông thường, giấy vay tiền được lập thành hai hoặc nhiều bản, mỗi bên giữ ít nhất một bản.
Giấy vay tiền có hợp pháp không?
Về cơ bản, hoạt động tín dụng phi ngân hàng là hợp pháp và chịu sự điều chỉnh của Luật Dân sự. Tuy nhiên, nhiều người, đặc biệt là những người lao động phổ thông, vẫn luôn tỏ ra nghi ngờ tính hợp pháp của giấy vay tiền. Lý do là bởi khi vay tiền ở ngân hàng, hợp đồng vay được đóng dấu xác nhận trong khi hầu hết các giấy vay nợ, nhất là giấy vay nợ giữa cá nhân với cá nhân, thì không đóng dấu. Tuy nhiên, theo các luật sư, giấy vay tiền là một văn bản dân sự và chỉ cần hai chủ thể ký tên hợp pháp thì văn bản sẽ có giá trị pháp lý. Tuy nhiên, với nhiều người cẩn thận, họ sẽ yêu cầu lập giấy vay tiền tại các văn phòng thừa phát lại và lập vi bằng tại đây.
Trường hợp phát sinh tranh chấp và khởi kiện, người nộp đơn phải nộp kèm bản gốc giấy vay tiền để tòa án có căn cứ xác minh đúng sai. Riêng với bên đi vay, chữ ký trong giấy vay tiền là đặc biệt quan trọng. Tòa án sẽ căn cứ vào chữ ký này để xác minh và phân xử. Nếu người vay phủ nhận chữ ký, tòa sẽ yêu cầu cơ quan chức năng tiến hành giám định chữ ký.
Những rủi ro có thể xảy ra với giấy vay tiền?
Những rủi ro xảy ra với giấy vay tiền phần nào phản ánh những rủi ro tín dụng phi ngân hàng.
Đầu tiên là giấy vay tiền không được lập và quản lý trên môi trường số, không có sự chứng thực của cơ quan chức năng như các hợp đồng vay của ngân hàng. Vì thế, nếu người cho vay gặp hoả hoạn hay mất giấy thì nguy cơ mất khoản vay là hiện hữu.
Thứ hai, khi xảy ra tranh chấp, thời gian toà án giải quyết sẽ là rất lâu. Đó là chưa kể những trường hợp phải giám định chữ ký, giám định chính giấy vay tiền thì càng lâu hơn nữa.
Giấy vay tiền có thể là hình thức phạm tội trá hình khi nhiều đối tượng ép buộc nạn nhân phải ký giấy vay tiền dù trên thực tế, giao dịch cho vay này hoàn toàn không xảy ra.
Cuối cùng, giấy vay tiền có thể trở thành công cụ của các tổ chức tín dụng đen.
Giấy vay tiền ở các tổ chức tín dụng phi ngân hàng khác
Ngoài việc vay tiền trực tiếp, tín dụng phi ngân hàng còn bao gồm hình thức cầm cố tài sản, tức là cầm đồ. Các cửa hàng cầm đồ cũng sử dụng giấy vay tiền. Một số chuỗi cầm đồ có uy tín và ứng dụng công nghệ cao như F88 thì áp dụng hình thức lưu giữ hợp đồng vay trên môi trường số, tương tự các ngân hàng, nhằm giúp khách hàng yên tâm giao dịch cũng như có thể truy cập bất cứ lúc nào. Tuy nhiên, hầu hết các cửa hàng cầm đồ nhỏ lẻ khác thì vẫn áp dụng hình thức giấy tay với giá trị pháp lý tương đương.
.jpg)
.jpg)
